แม่ๆ ที่เข้ารับการรักษาผู้มีบุตรยากเมื่ออยู่ในช่วงขั้นตอนการฉีดยากระตุ้นไข่ บางคนอาจพบอาการท้องอืด บวมน้ำ เวียนหัว หรือหายใจไม่ออก อาการเหล่านี้เป็นอาการของ "ภาวะรังไข่ถูกกระตุ้นมากเกินไป" Ovarian Hyperstimulation Syndrome (OHSS) ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ค่ะ
และอาการท้องอืดนี้อาจจะยังมีต่อเนื่องจนถึงหลังเก็บไข่แล้ว เราไปทำความรู้จักภาวะ OHSS และวิธีการรับมือกันเลยค่ะ
●ภาวะรังไข่ถูกกระตุ้นมากเกินไป
เป็นภาวะที่มีการรั่วซึมของสารน้ำออกจากกระแสเลือดเข้าสู่ส่วนต่างๆ ของร่างกาย เช่น ช่องท้อง ช่องปอด เนื้อเยื่อของแขนขา เป็นต้น สาเหตุเกิดจากการกระตุ้นไข่ในการทำเด็กหลอดแก้ว (ICSI) หรือ บางครั้งเกิดจากการกระตุ้นไข่ในการฉีดเชื้อทำ IUI ก็ได้
เนื่องจากการให้ยาเพื่อกระตุ้นรังไข่ จะทำให้มีสารเคมีบางตัวออกมาทำให้มีรูรั่วของเส้นเลือด น้ำในกระแสเลือดจึงไหลออกข้างนอก อาการทั่วไปจะมี ท้องอืด บวม อึดอัด ปัสสาวะเข้มขึ้น ตรวจพบมีน้ำในช่องท้อง
จัดความรุนแรงของภาวะรังไข่ถูกกระตุ้นมากเกินไป เป็น 3 ระดับ คือ
(1)ระดับน้อย
จะมีอาการปวดท้อง ท้องอืด อึดอัดแน่นท้อง รังไข่ขนาดน้อยกว่า 8 เซนติเมตร
(2)ระดับปานกลาง
ท้องอืดมากขึ้น อาจจะมีคลื่นไส้ อาเจียน ตรวจพบน้ำในช่องท้อง
(3)ระดับรุนแรง
ท้องอืดมากชัดเจน รอบเอวใหญ่ขึ้น น้ำหนักเพิ่มขึ้น ปัสสาวะลดลง ความเข้มข้นเลือดเพิ่มขึ้น วัดขนาดรังไข่มากกว่า 12 เซนติเมตร ระดับนี้ต้องได้รับการรักษาอย่างใกล้ชิด หรือต้องนอนโรงพยาบาล
.
●ปัจจัยเสี่ยงของภาวะรังไข่ถูกกระตุ้นมากเกิน
บุคคลที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดภาวะรังไข่ถูกกระตุ้นมากเกินไปมีดังนี้
1. อายุน้อย
2. ลักษณะของรังไข่เป็น PCOS (ภาวะที่มีฟองไข่จำนวนมากในรังไข่)
3. ผอม น้ำหนักตัวน้อย
4. ปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจน ขณะกระตุ้นไข่มากเกิน 3500
5. ถ้ามีการตั้งครรภ์ ขณะที่โรคยังดำเนินอยู่ จะยิ่งเป็นตัวกระตุ้นให้โรครุนแรงมากขึ้น
.
●อาการท้องอืดหลังเก็บไข่ รับมืออย่างไร?
1. ทานโปรตีนจากไข่ขาวเพิ่มขึ้น
หลังเก็บไข่นอกจากอาจจะเกิดอาการท้องอืดปล้ว แม่ยังอาจรู้สึกอ่อนเพลีย ช่วงนี้ให้เน้นทานโปรตีนเพิ่มขึ้นเพืาอฟื้นฟูร่างกายค่ะ โดยให้เพิ่มการทานโปรตีนจากไข่ขาว เพราะในไข่ขาวมีโปรตีนที่เรียกว่า "อัลบูมิน" (albumin) ที่ทำหน้าที่ช่วยดึงน้ำให้อยู่ในหลอดเลือด ช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ลดอาการบวมน้ำได้ค่ะ
2. ดื่มน้ำขิง
หลังเก็บไข่ แม่ๆจิบน้ำขิงได้ตลอดวันเลยระคะ ช่วยลดอาการท้องอืด และยังช่วยลดอาการอักเสบ คลายความเจ็บปวดได้ค่ะ
3. ดื่มน้ำวันละ 2-3 ลิตร
ดื่มน้ำทั้งวันเพื่อให้น้ำได้นำพาของเหลวที่คั่งค้างออกจากร่างกายค่ะ และภาวะ OHSS ทำให้มีการรั่วซึมของสารน้ำออกจากกระแสเลือดเป็นจำนวนมาก การดื่มน้ำมากๆจะได้ทดแทนน้ำที่ขาดหายไปค่ะ
4. งดออกกำลังกายหนัก
เนื่องจากภาวะนี้ รังไข่จะมีขนาดใหญ่ ดังนั้นต้องงดกิจกรรมที่เคลื่อนไหวมากเช่น กระโดด ออกกำลังกาย หนักอาจทำให้รังไข่เกิดหมุนบิดขั้ว หรือหากมีการกระแทกรุนแรง รังไข่อาจแตกได้
5.งดมีเพศสัมพันธ์
งดการกระแทกทุกรูปแบบก่อนนะคะช่วงนี้ รังไข่กำลังโต รังไข่อาจแตกได้ค่ะ
.
.
แม่ๆ ที่เก็บไข่แล้วเกิดอาการท้องอืดก็นำหลักการเหล่านี้ไปปรับใช้นะคะ แต่หากมีอาการรุนแรง ร่วมกับการเหนื่อยหอบ อ่อนเพลีย หายใจไม่ออกควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วนนะคะ
