📣📣 ท่อนำไข่อุดตัน สาเหตุ การตรวจ และการรักษา

ท่อนำไข่อุดตัน สาเหตุ การตรวจ และการรักษา

ศึกษาความรู้เพิ่มเติม คลิ๊ก www.babyandmom.co.th

.

ท่อนำไข่ เป็นท่อบางๆ สองท่อ แต่ละท่ออยู่ในมดลูกแต่ละข้าง มีหน้าที่ช่วยนำไข่ที่เจริญเต็มที่แล้วจากรังไข่มายังมดลูก เมื่อเกิดการอุดกั้นป้องกันไม่ให้ไข่เดินทางมาตามท่อนำไข่ได้ ผู้หญิงก็จะมี “ภาวะท่อนำไข่อุดตัน” ซึ่งอาจเกิดขึ้นข้างเดียว หรือทั้งสองข้างก็ได้

.

ภาวะท่อนำไข่อุดตันยังเป็นที่รู้จักกันในปัจจัยเรื่องการมีบุตรยาก โดยเป็นสาเหตุของการมีบุตรยากมากถึง 40% ในกลุ่มผู้หญิงที่มีภาวะดังกล่าว

.

ท่อนำไข่อุดตันทำให้มีบุตรยากได้อย่างไร

เมื่อเกิดการตกไข่ในแต่ละเดือน ไข่จะถูกปล่อยออกมาจากรังไข่ข้างใดข้างหนึ่ง และเดินทางผ่านมาทางท่อนำไข่เข้าสู่มดลูก อสุจิจำเป็นต้องว่ายมาจากปากมดลูก ผ่านมดลูก ผ่านท่อนำไข่ เพื่อจะมาให้ถึงไข่ การปฏิสนธิมักเกิดขึ้นขณะที่ไข่กำลังเดินทางมาตามท่อนำไข่

.

หากท่อนำไข่ข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้งสองข้างเกิดการอุดตัน ไข่ก็ไม่สามารถมาที่มดลูกได้ และอสุจิก็ไม่สามารถมาถึงไข่ได้ ทำให้ไม่เกิดการปฏิสนธิ และการตั้งครรภ์

.

บางรายท่อนำไข่อาจไม่ได้อุดตันโดยสมบูรณ์ แต่อุดตันเพียงบางส่วน ซึ่งสามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ในท่อนำไข่ หรือที่เรียกว่า การตั้งครรภ์นอกมดลูก (Ectopic Pregnancy) ได้

.

ลักษณะอาการของท่อนำไข่อุดตัน

ภาวะนี้แทบไม่ก่อให้เกิดอาการ ต่างจากการไม่มีไข่ตก ซึ่งประจำเดือนที่มาไม่สม่ำเสมออาจช่วยบ่งบอกปัญหาได้

ชนิดของการอุดตันของท่อนำไข่แบบพิเศษที่เรียกว่า Hydrosalpinx* หรือท่อนำไข่โป่งพองเป็นถุงน้ำ อาจทำให้เกิดอาการปวดท้องน้อย และตกขาวผิดปกติได้ แต่ไม่ใช่ว่าผู้หญิงทุกคนจะมีอาการ

.

อย่างไรก็ตาม สาเหตุบางประการของท่อนำไข่อุดตันก็สามารถนำไปสู่ปัญหาอื่นได้ เช่น

ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)

ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ (Pelvic inflammatory disease)

อาจทำให้มีอาการปวดประจำเดือน และเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์ได้ แต่อาการเหล่านี้ไม่ได้บ่งบอกถึงการอุดกั้นของท่อนำไข่เสมอไป

.

ภาวะท่อนำไข่อุดตันเกิดจากอะไร

สาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดคือ “ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ” ซึ่งเป็นผลมาจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

.

ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบไม่ได้เกี่ยวข้องกับโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เสมอไป ถึงแม้ว่าจะหายจากภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบแล้ว แต่ประวัติการเคยมีภาวะดังกล่าว หรือการติดเชื้อในอุ้งเชิงกรานก็เพิ่มความเสี่ยงต่อการอุดตันของท่อนำไข่

.

สาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้เกิดท่อนำไข่อุดตันได้

การติดโรคทางเพศสัมพันธ์ ไม่ว่าจะกำลังติดเชื้อ หรือเคยติดเชื้อ โดยเฉพาะเชื้อ Chlamydia (คลามายเดีย) หรือ Gonorrhea (โกโนร์เรีย)

ประวัติการติดเชื้อในมดลูกจากการแท้งบุตรหรือการทำแท้ง

ประวัติไส้ติ่งอักเสบและแตก

ประวัติการผ่าตัดในช่องท้อง

เคยตั้งครรภ์นอกมดลูกมาก่อน

การผ่าตัดที่เกี่ยวข้องกับท่อนำไข่ก่อนหน้า

ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

.

การวินิจฉัยภาวะท่อนำไข่อุดตัน

ภาวะท่อนำไข่อุดตันมักได้รับการวินิจฉัยจากการตรวจพิเศษทางรังสี เรียกว่า การตรวจฉีดสีดูท่อนำไข่และมดลูก (Hysterosalpingogram: HSG)

.

ขั้นตอนการตรวจ แพทย์จะฉีดสารทึบรังสีผ่านทางปากมดลูกโดยใช้ท่อเล็กๆ เมื่อฉีดเข้าไปแล้ว แพทย์จะถ่ายภาพเอกซเรย์บริเวณท้องน้อย หากทุกอย่างเป็นปกติ สารทึบรังสีจะผ่านเข้าไปในมดลูก ผ่านท่อนำไข่ และผ่านออกมาสู่รอบๆ รังไข่ เข้าสู่อุ้งเชิงกราน หากสารทึบรังสีผ่านท่อนำไข่ไปไม่ได้ อาจแสดงถึงการมีภาวะท่อนำไข่อุดตัน

.

เป็นเรื่องสำคัญที่ต้องรู้ว่า ผู้หญิง 15% มีการตรวจเป็นผลบวกลวงได้ เนื่องจากสารทึบรังสีไม่สามารถผ่านมดลูกไปยังท่อนำไข่ได้ เพราะการอุดตันในกรณีนี้เกิดขึ้นที่รอยต่อของท่อนำไข่และมดลูกพอดี หากเป็นเช่นนี้ แพทย์อาจนัดตรวจใหม่อีกครั้ง หรือตรวจยืนยันด้วยวิธีอื่นแทน

.

วิธีการรักษาเมื่อมีภาวะท่อนำไข่อุดตัน เพื่อการตั้งครรภ์อย่างปลอดภัย

หากท่อนำไข่อีกข้างปกติดี อาจตั้งครรภ์ได้โดยไม่ต้องใช้ความช่วยเหลือมากนัก แพทย์จะให้ยากระตุ้นการเจริญพันธุ์ เพื่อเพิ่มการตกไข่ของรังไข่ข้างที่ท่อนำไข่ไม่อุดตัน แต่นี่ไม่ใช่ทางเลือกในกรณีที่ท่อนำไข่ทั้งสองข้างอุดตัน

ในบางกรณี การผ่าตัดส่องกล้องสามารถแก้การอุดตันของท่อนำไข่ หรือเอาเนื้อพังผืดที่ทำให้เกิดปัญหาออกไปได้ แต่การรักษานี้ไม่ได้ผลเสมอไป โอกาสที่จะสำเร็จขึ้นอยู่กับช่วงอายุ (ยิ่งอายุน้อยยิ่งดี) ตำแหน่ง ความรุนแรง และสาเหตุของการอุดตัน

หากมีเพียงพังผืดบางๆ ระหว่างท่อนำไข่และรังไข่ โอกาสที่จะตั้งครรภ์ได้หลังการผ่าตัดถือว่าดี

หากมีการอุดตันของท่อนำไข่ที่ไม่มีปัญหาอื่นๆ อีก โอกาสที่จะตั้งครรภ์หลังการผ่าตัดจะเป็น 20-40%

หากมีพังผืดหนาหลายตำแหน่ง และมีพังผืดแผลเป็นอยู่ระหว่างท่อนำไข่และรังไข่ หรือหากได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นท่อนำไข่โป่งพองเป็นถุงน้ำ การผ่าตัดอาจไม่ใช่ทางเลือกที่ดี และยิ่งหากมีประเด็นเรื่องภาวะมีบุตรยากของฝ่ายชายด้วยแล้ว ยิ่งควรมองข้ามเรื่องการผ่าตัดไปได้เลย ในกรณีเหล่านี้ อาจรักษาด้วยการทำเด็กหลอดแก้ว (In Vitro Fertilization: IVF) จะเหมาะสมกว่า